Hiện tại ở nước ta có 2 loại tía tô là tía tô có lá màu tím hung, có tên khoa học là Perilla ocymoides var. purpurascens và thứ tía tô có lá màu lục, chỉ có gân màu hung có tên khoa học là Perilla ocymoides var..bicolor. Loại tía tô mép lá quăn (Perilla ocymoides L. var. bicolor) có mùi thơm đặc trưng, hương thơm đậm, lá nhỏ và có giá trị sử dụng cao hơn.
Cây tía tô thường được trồng ở mùa xuân và thu hái ở mùa hè, lúc này dược chất của lá tía tô là cao nhất. Bào chế bằng cách loại bỏ tạp chất, phơi trong bóng râm hoặc sấy nhẹ đến khô. Loại bỏ tạp chất và cành già, phun nước cho mềm, thái vụn hoặc để nguyên lá, phơi khô. Bảo quản bằng cách giữ trong hộp hoặc đóng túi để nơi khô thoáng và dùng dần. Tác dụng của lá tía tô phơi khô và lá tía tô tươi là giống nhau. Ngoài lá thì cành và hạt tía tô cũng là 2 vị thuốc rất nổi tiếng của y học cổ truyền.
Theo y học cổ truyền, lá tía tô (tô diệp) thuộc nhóm thuốc tân ôn giải biểu, có tác dụng chữa cảm mạo phong hàn, chữa ho, hóa đờm, hỗ trợ tiêu hoá, chữa đau bụng nôn mửa, giảm đau, giải độc cua cá. Tô diệp thường xuyên xuất hiện trong các bài thuốc trị cảm mạo phong hàn, điều trị chứng khái thấu,…
Theo y học hiện đại, công dụng chữa cảm sốt của lá tía tô là do thành phần tinh dầu có tác dụng làm giãn mạch, ra mồ hôi. Trong lá tía tô có chứa 0,3-0,5% tinh dầu và khoảng 20% citral. Tinh dầu chứa các thành phần hóa học như linalool perillaldehyd, β-cargophylen, L-perrilla alcohol, perillaldehyde, α-pinen, elsholtziaceton,…
Các tinh dầu trong tía tô còn cho thấy khả năng kháng khuẩn, kháng viêm như một loại kháng sinh tự nhiên. Các nghiên cứu về hoạt tính kháng khuẩn của tinh dầu từ lá tía tô, đặc biệt là perillaldehyde, trên vi khuẩn gram dương và gram âm cho thấy hiệu quả của loại tinh dầu này trong việc ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Gần đây hơn, vào tháng 6 năm 2021 một nghiên cứu đã chứng minh chiết xuất lá tía tô có khả năng ngăn ngừa virus SARS-CoV-2. Điều này góp phần chứng minh tác dụng hiệu quả của lá tía tô với các triệu chứng ho do viêm nhiễm đường hô hấp.
Đặc biệt, nhiều mẹ truyền tai nhau bí quyết dân gian đó là cho trẻ uống nước lá tía tô trước tiêm để phòng ngừa sốt và đau sau tiêm chủng. Hiện chưa có đủ bằng chứng khoa học khẳng định công dụng này, có thể giải thích bằng ý kiến do nước sắc lá tía tô có tác dụng giãn mạch ngoài da, kích thích tiết mồ hôi. Tuy nhiên nhiều người đã sử dụng và cho thấy hiệu quả tốt.
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!