Chăm sóc mẹ và bé sau sinh mổ để nhanh hồi phục

Việc thực hiện các hình thức kiêng cữ sau sinh mổ là điều rất quan trọng. Bởi vì kiêng cữ đúng cách sẽ giúp sức khỏe của mẹ nhanh hồi phục sau cuộc phẫu thuật và chăm sóc em bé mới sinh tốt hơn. Ngược lại, nếu bạn không kiêng cữ đúng cách sau sinh mổ sẽ khiến vết thương lâu lành hơn, thậm chí là nhiễm trùng, kéo theo đó là sức khỏe chậm hồi phục hơn.

Nói cách khác, nếu bạn vừa trải qua ca phẫu thuật mổ lấy thai hoặc có dự định sinh mổ, điều cần thiết là phải hiểu được những hạn chế của cơ thể sau sinh để kiêng cữ và chăm sóc sức khỏe đúng cách. Bài viết sau của Hello Bacsi sẽ tổng hợp một số lời khuyên về kiêng cữ sau sinh mổ bạn nên lưu ý trong quá trình chăm sóc sức khỏe sau sinh tại nhà.

Kiêng cữ sau sinh mổ: Liệu bạn đã biết những điều cần tránh?

Sau khi sinh mổ và được xuất viện về nhà, các mẹ thường cần trung bình khoảng 6 – 8 tuần để cơ thể có thể phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, trong quá trình chăm sóc sức khỏe tại nhà, bạn cần chú ý kiêng cữ sau sinh mổ đối với các hoạt động thường ngày cũng như việc ăn uống.

Kiêng cữ sau sinh mổ đối với các hoạt động thường ngày

• Không khiêng vác hoặc nâng bất cứ đồ vật gì có trọng lượng nặng hơn em bé của bạn trong 6 đến 8 tuần đầu tiên sau sinh.
• Không nên dọn dẹp nhà cửa một cách nặng nhọc sau khi vừa sinh mổ.
• Tránh lái xe ô tô hoặc xe máy hay xe đạp trong ít nhất 2 tuần.
• Tránh leo cầu thang, tránh tập thể dục quá sức như chạy bộ, các bài tập đòi hỏi căng cơ, vận động mạnh.
• Không dùng tampons (băng vệ sinh dạng que) hay cốc nguyệt san hoặc thụt rửa sâu vào âm đạo khi vệ sinh vùng kín.
• Bạn có thể tắm rửa những cần tránh làm ướt vết thương. Nên tắm trong phòng kín gió, tắm bằng nước ấm nhưng không nên ngâm mình trong bồn tắm và tránh đi bơi cho đến khi vết mổ lành hẳn.
• Kiêng quan hệ tình dục trong ít nhất 6 tuần hoặc thậm chí là chỉ nên “yêu” khi bạn đã sẵn sàng về thể chất lẫn tâm lý.

Những thực phẩm cần kiêng sau sinh mổ

Chế độ ăn uống sau sinh mổ cũng có những hạn chế và bạn cần kiêng cữ để giúp vết thương nhanh lành và đảm bảo chất lượng sữa mẹ. Những thực phẩm cần kiêng cữ sau sinh mổ bao gồm:

• Tránh ăn món cay nóng, nhiều dầu mỡ vì những món ăn này sẽ khiến bạn đầy hơi, khó tiêu.
• Tránh thực phẩm mà theo quan niệm Đông y là có tính hàn như cá, tôm, cua, ốc… vì chúng có thể gây ức chế sự ngưng tụ của máu và khiến vết mổ lâu lành hơn. Hơn nữa, các loại cá, ốc… thường chứa hàm lượng thủy ngân cao nên có thể có hại cho em bé nếu mẹ đang cho con bú mà ăn các món này.
• Tránh hấp thu những thực phẩm ảnh hưởng đến quá trình lành sẹo theo quan niệm dân gian như đồ nếp, rau muống, trứng, tôm…
• Không ăn các món tái sống hoặc đồ ăn nấu chưa chín, nấu để nguội quá lâu để tránh ảnh hưởng đến tiêu hóa và làm ảnh hưởng đến vết mổ.
• Kiêng tuyệt đối các chất kích thích như rượu bia, cà phê, thuốc lá… để đảm bảo chất lượng sữa mẹ cho trẻ sơ sinh.
• Hạn chế ăn thực phẩm có hàm lượng natri cao và thực phẩm đóng hộp.
• Tránh ăn kiêng khắc nghiệt sau sinh mổ. Nếu muốn giảm cân sau sinh bằng phương pháp ăn kiêng, cách tốt nhất là bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ về thời điểm mình có thể bắt đầu ăn kiêng.

Lưu ý khi chăm sóc sức khỏe tại nhà sau sinh mổ

Sản phụ sinh mổ thường mất nhiều thời gian để phục hồi sức khỏe hơn các mẹ sinh thường. Vì vậy, mẹ sinh mổ hãy lưu ý những điều sau đây để cả mẹ và bé cùng “vượt qua” giai đoạn hậu sản một cách an toàn và khỏe mạnh nhé.

Lưu ý khi chăm sóc sức khỏe cho bé sinh mổ

Trẻ sinh mổ thường có hệ miễn dịch kém hơn so với trẻ sinh thường do không được tiếp xúc với các lợi khuẩn có ở âm đạo mẹ [8]. Điều này dẫn tới việc trẻ có khi phải mất đến 6 tháng để “xây dựng” lại hệ vi khuẩn đường ruột giống như một trẻ sinh thường. Trong thời gian này, trẻ có thể sẽ dễ bị mắc các bệnh truyền nhiễm hơn, đặc biệt là những bệnh về hô hấp trong thời điểm giao mùa [7], [8]. Kết quả của nhiều nghiên cũng cho thấy trẻ sinh mổ có nguy cơ bị suy giảm hệ miễn dịch cao hơn 1,5 lần và khả năng bị nhiễm trùng đường hô hấp cao hơn 1,3 lần so với trẻ sinh thường [14], [15].

Do đó, để trẻ sinh mổ phát triển tốt nhất, bạn cần cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Nguyên nhân là do sữa mẹ chứa rất nhiều kháng thể và chất dinh dưỡng sẽ giúp trẻ tăng cường sức đề kháng và phát triển hệ miễn dịch một cách toàn diện nhất. 

Trong đó, dưỡng chất tiêu biểu nhất phải kể đến là HMOs – đại dưỡng chất nhiều thứ 3 trong sữa mẹ. Đây là dưỡng chất giúp trẻ tăng khả năng miễn dịch nhờ khả năng nuôi dưỡng các vi khuẩn có lợi trong đường ruột, giảm vi khuẩn có hại. Trong đó, 5 HMOs nhiều nhất, chiếm 50% hàm lượng dưỡng chất HMOs trong sữa mẹ, là 2’-FL, 3-FL, LNT, 3-SL, 6’-SL đã được nghiên cứu khoa học chứng minh có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của lợi khuẩn, tăng cường sức khỏe đường ruột và giúp giảm khả năng mắc các bệnh về đường hô hấp lên đến 66%. Từ đó, giúp cải thiện và nâng cao khả năng miễn dịch, bảo vệ trẻ chống lại nhiều mầm bệnh và giảm nguy cơ nhiễm trùng [10], [11].

Ngoài ra, trong sữa mẹ còn có chứa nucleotides, một dưỡng chất có thể tăng cường sản sinh tế bào miễn dịch và kháng thể, đặc biệt là có thể giúp cơ thể sản xuất kháng thể tốt hơn sau khi tiêm chủng lên đến 86% [12], [16]. Không dừng lại ở đó, kết quả của nhiều nghiên cứu cũng cho thấy nucleotides còn có tác dụng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy ở trẻ [17]. 

Hơn nữa, trẻ bú mẹ cũng sẽ được bổ sung các chủng lợi khuẩn tốt cho đường ruột, chẳng hạn như Bifidobacterium (BB-12), chủng lợi khuẩn có thể giúp củng cố hệ tiêu hóa, giảm 1.1 số ngày mắc bệnh tiêu chảy và giảm 46% nguy cơ tiêu chảy. Từ đó, hệ miễn dịch của trẻ sẽ mạnh khỏe hơn [13], [18].

Tuy nhiên, có thể không phải lúc nào các mẹ cũng có đủ lượng sữa cần thiết cho trẻ vì nhiều nguyên nhân khác nhau. Những mẹ thiếu sữa hoặc quá “áp lực” với việc cho con bú có thể lựa chọn thay thế bằng các loại sữa công thức có thành phần tương tự với sữa mẹ, đặc biệt là sữa chứa hàm lượng cao HMOs, nhất là 5 HMO và nucleotide, để giúp hệ miễn dịch của trẻ sinh mổ được hoàn thiện.

Lưu ý khi chăm sóc sức khỏe cho mẹ

• Mẹ sau sinh mổ nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày thay vì 3 bữa/ngày như bình thường để giảm áp lực cho hệ tiêu hóa và giúp sức khỏe nhanh hồi phục hơn.
• Mẹ đừng quên bổ sung nhiều chất xơ và uống đủ nước mỗi ngày.
• Có thể vận động nhẹ nhàng, chẳng hạn như đi bộ mỗi ngày để ngăn ngừa đông máu và táo bón.
• Giữ một chiếc gối trên bụng khi bạn muốn ho hoặc cười.

Khi nào bạn cần nhập viện khi đang chăm sóc tại nhà sau sinh mổ?

Việc tự chăm sóc tại nhà và kiêng cữ sau sinh mổ đôi khi vẫn không tránh khỏi các vấn đề như nhiễm trùng vết mổ hoặc các bệnh hậu sản. Vì vậy, bạn cần nhập viện ngay lập tức nếu có những triệu chứng sau:

Khi nhận thấy những triệu chứng bất thường sau sinh mổ thì bạn nên đi khám càng sớm càng tốt để được bác sĩ xử lý vết thương hoặc điều trị bệnh hậu sản nếu có. Tuy nhiên, để hạn chế nguy cơ nhập viện và nhanh phục hồi thì bạn nên thực hiện việc kiêng cữ sau sinh mổ đúng cách, ăn uống lành mạnh và nghỉ ngơi hợp lý trước khi quay lại sinh hoạt, làm việc như bình thường.